แหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน ต่างกันอย่างไร น้ำแบบไหนนำมาใช้ได้ ?

แหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน

แหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน เป็นทรัพยากรน้ำที่สำคัญต่อชีวิตและสิ่งแวดล้อมของเรา ซึ่งแต่ละประเภทจะมีลักษณะและวิธีการใช้งานที่แตกต่างกัน การเข้าใจความแตกต่างของน้ำทั้งสองประเภทจึงจะช่วยทำให้เรานำไปใช้ได้อย่างปลอดภัยและเหมาะสมตามความต้องการ 

บทความนี้ Taksak จะพาไปทำความรู้จักกับ แหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน ว่าคืออะไร มีที่มาจากไหน แตกต่างกันอย่างไร พร้อมตัวอย่างแหล่งน้ำที่พบเห็นได้บ่อยในปัจจุบัน 

ทำความรู้จัก แหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน

• แหล่งน้ำผิวดิน คือ น้ำที่ปรากฏอยู่บนพื้นผิวโลก เช่น แม่น้ำ ลำธาร หนอง บึง ทะเลสาบ หรืออ่างเก็บน้ำ ซึ่งเกิดจากฝน หิมะละลาย หรือการไหลรวมจากพื้นที่สูงลงสู่ที่ต่ำ ซึ่งน้ำประเภทนี้มักมีการหมุนเวียนตามวัฏจักรน้ำอย่างต่อเนื่อง
• แหล่งน้ำใต้ดิน คือ น้ำที่ซึมลงไปใต้พื้นดินและสะสมอยู่ในชั้นดิน ชั้นทราย หรือชั้นหินที่สามารถกักเก็บน้ำได้ เรียกว่า ชั้นหินอุ้มน้ำ โดยน้ำชนิดนี้มักสะอาดกว่า เนื่องจากผ่านกระบวนการกรองตามธรรมชาติ

แหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน มีที่มาจากไหน ?

ที่มาของแหล่งน้ำผิวดิน

• น้ำฝนที่ตกลงมาแล้วไหลรวมกันเป็นแม่น้ำ ลำคลอง หรืออ่างเก็บน้ำ
• การไหลซึมของน้ำจากแหล่งน้ำใต้ดินขั้นสู่ผิวดิน
• การกักเก็บน้ำฝนโดยมนุษย์ เช่น เขื่อนหรือฝาย 
• น้ำจากป่าต้นน้ำ ซึ่งเกิดจากความชุ่มชื้นของดินและพืชพรรณในพื้นที่ป่า ช่วยให้น้ำไหลรวมอย่างต่อเนื่องตลอดทั้งปี

ที่มาของแหล่งน้ำใต้ดิน

• น้ำฝนที่ตกลงมาแล้วซึมผ่านชั้นดิน ทราย และหินลงไปสะสมในชั้นหินอุ้มน้ำ ซึ่งเป็นแหล่งกักเก็บน้ำใต้ดินหลัก
• การไหลซึมของน้ำจากแหล่งน้ำผิวดิน เช่น แม่น้ำ หนอง บึง หรือคลอง ลงสู่รอยแตกและรูพรุนของชั้นดิน
• การแทรกซึมของน้ำจากพื้นที่ชุ่มน้ำ หรือพื้นที่ที่มีความชื้นสูง เช่น ป่าชื้นและพื้นที่ราบลุ่ม
• การซึมผ่านของน้ำจากแหล่งน้ำในภูเขาหรือพื้นที่สูง ลงไปตามแรงโน้มถ่วงของโลกสู่ชั้นใต้ดินระดับลึก 

ตารางสรุปความแตกต่างแหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน

โดยรวมแล้วแหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน ต่างมีบทบาทสำคัญต่อการดำรงชีวิตมนุษย์ โดยแหล่งน้ำผิวดิน สามารถเข้าถึงง่าย เหมาะกับการเกษตรและการใช้งานทั่วไป แต่เสี่ยงต่อการปนเปื้อน ในขณะที่แหล่งน้ำใต้ดิน มีความสะอาดมากกว่า เหมาะกับการอุปโภค บริโภค และอุตสาหกรรม แม้ต้องใช้ต้นทุนในการขุดหรือสูบน้ำขึ้นมา 

คลิกอ่านเพิ่มเติม : น้ำในดิน และ น้ำบาดาล แตกต่างกันอย่างไร น้ำแบบไหนเหมาะกับการใช้อุปโภค-บริโภคมากที่สุด

ตัวอย่างแหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน ที่พบเห็นได้บ่อย

ตัวอย่างแหล่งน้ำผิวดิน

• แม่น้ำ เช่น แม่น้ำเจ้าพระยา แม่น้ำโขง แม่น้ำปิง
• ลำคลองและลำธารที่ไหลผ่านชุมชนหรือพื้นที่เกษตร 
• หนองน้ำ บึง และทะเลสาบตามธรรมชาติ
• เขื่อนและอ่างเก็บน้ำที่สร้างขึ้นเพื่อกักเก็บน้ำฝน
• พื้นที่ชุ่มน้ำและป่าพรุ ที่ช่วยรักษาความสมดุลของระบบนิเวศ

ตัวอย่างแหล่งน้ำใต้ดิน

• บ่อน้ำบาดาลที่ขุดเจาะเพื่อสูบขึ้นมาใช้ในครัวเรือนหรือเกษตรกรรม
• ชั้นหินอุ้มน้ำ ที่สะสมน้ำอยู่ใต้พื้นดิน
• น้ำพุธรรมชาติหรือน้ำผุดจากใต้ดิน
• น้ำแร่หรือน้ำพุร้อนในพื้นที่ภูเขาหรือแหล่งท่องเที่ยวธรรมชาติ
• น้ำใต้ดินลึก ซึ่งกักเก็บอยู่ในชั้นหินลึกมานานหลายพันปี 

แหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน น้ำแบบไหนนำไปใช้งานได้อย่างปลอดภัย ?

แหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน ต่างก็เป็นแหล่งน้ำที่สำคัญต่อชีวิตประจำวันของเรา แต่คุณภาพและการใช้งานจะแตกต่างกัน น้ำใต้ดินมักสะอาดกว่า เพราะผ่านชั้นดินและชั้นหินกรองตามธรรมชาติ จึงเหมาะสำหรับดื่มและใช้อุปโภคบริโภค แต่ยังควรตรวจสอบคุณภาพก่อนใช้งาน

ส่วนแหล่งน้ำผิวดิน สามารถเข้าถึงได้ง่ายและมีปริมาณมาก จึงเหมาะกับการใช้ทำการเกษตรหรือกิจกรรมทั่วไป แต่ควรกรองหรือตกตะกอนก่อนนำมาใช้งานเพื่อความปลอดภัย 

ถังแชมเปญเหมาะสำหรับเก็บน้ำผิวดิน หรือ น้ำใต้ดิน ?

ถังแชมเปญ เป็นถังแรงดันที่ออกแบบมาเพื่อเก็บน้ำและจ่ายน้ำให้ไหลแรงสม่ำเสมอ จึงเหมาะกับน้ำใต้ดินที่ต้องใช้ปั๊มน้ำสูบขึ้นมาจากบ่อบาดาลหรือชั้นหินอุ้มน้ำ เพราะช่วยควบคุมแรงดันและกระจายได้ดี

สำหรับน้ำผิวดิน เช่น น้ำฝน แม่น้ำ หรือคลอง การใช้ถังแชมเปญอาจไม่จำเป็น เพราะน้ำเข้าถึงได้ง่ายและสามารถเก็บในถังเก็บน้ำทั่วไปได้โดยไม่ต้องใช้แรงดันมาก การเลือกถังจึงควรพิจารณาตามลักษณะแหล่งน้ำและวัตถุประสงค์การใช้งาน 

คลิกอ่านเพิ่มเติม : ถังแชมเปญ คืออะไร มีหลักการทำงานอย่างไร ใช้แล้วดีอย่างไรบ้าง ?

สรุปเรื่องแหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน

จะเห็นได้ว่า แหล่งน้ำผิวดิน และ แหล่งน้ำใต้ดิน ต่างก็มีความสำคัญต่อชีวิตและสิ่งแวดล้อม น้ำผิวดินเข้าถึงง่าย เหมาะกับการเกษตรหรือใช้งานทั่วไป แต่มีโอกาสปนเปื้อนสูง 

ส่วนน้ำใต้ดินมักสะอาดกว่า เหมาะกับการดื่มและใช้อุปโภค บริโภค แม้จะต้องสูบขึ้นมาจากชั้นใต้ดิน อย่างไรก็ตาม การเข้าใจความแตกต่างของน้ำทั้งสองประเภท จะช่วยให้สามารถนำมาใช้งานได้อย่างปลอดภัยและเหมาะสมตามความต้องการ